От 18 ноември миналата година до 13 февруари 2022 г. в MOMus–Музей Алекс Милона в Атина (площад „Агион Асоматон“ № 5, в атинския квартал Тисио) бе представена изложбата на Корнилиос Граменос с наслов „Прозодии и рапсодии“.

Психоаналитикът Вера Павлу, авторка и на няколко книги, сред които есеистичната „В интензивното“ (2021) и излезлия в края на миналата година сборник с разкази „Съноваяния“, пише в литературното списание „Περί Ου“ („Онзи, за когото“) в памет на КОРНИЛИОС ГРАМЕНОС (1959-2021).

Кръговете на живота, бели – черни, с червената нишка на любовта преминаваща през тях, пронизваща сърцевината на Реалното. Това е отпечатъкът на живота от последната творба на Корнилиос Граменос и първа от каталога на изложбата, организирана от Янис Болис. Тя е продължение на тяхното сътрудничество в музея за съвременно изкуство „Алекс Милона“ в атински квартал Тисио. Заглавието на творбата е «Mobile», 2021, материалите: хартия, картон, телена жица, цвят. Тоест, онова, което се движи, – както и самият той бе във вечно движение, докато бе сред живите – може да посрещне красивото и подлагащото на изпитание, любовта и свързаното с него… Корнилиос Граменос казваше, че преживява всеки ден с всички негови хубави моменти, несбъднатости, тревожности и безпокойства, очаквайки в играта на живота непредугадимостта на следващия ден. Какво по-красиво, с мисъл в дълбочина и философски премислено като определение за живота и движението? Разбира се, непредвидимото води и до катастрофата и смъртта. Но тази философия те кара да живееш. Както е живял творецът, преминавайки през няколко държави, различни техники, различни хора, еротични връзки, през два брака плод от които са неговите четири деца. Богато творчество като цяло. Земен, в живота и в света. Цялото това преживяно е претворено в една уникална изложба в неокласическата сграда на музея „Алекс Милона“, който представлява част от музейната мрежа MOMuS^[1].

Произведенията са умело разположени на двата етажа, излъчват духовността и душевната вселена на техния създател. Сякаш самият той обикаля в пространството заедно с нас. Дървената скулптура „Jazzman“, самотна, в един ъгъл до стълбището, излъчва лека тъга. В дясно „Отпадъчно“, отломки от материали предадени с „вълнисто движение“. В дъното на залата три творби, витаещи във въздуха – като самите наши души: „Усмивката на Джокондата“, „Импровизиране“, „Птицата“, творби от периода 2013 – 2016 година. Тръгвайки от голямата зала на приземния етаж, виждаме живописни и скулптурни творби от които струи светлина, богати цветово, също на абстрактни и геометрични композиции, символистични, сюрреалистични. Всички те с особени заглавия. Доминира яркожълтият „Троянски кон“ – невероятна инвенция с изобретателност родееща се с тази на Леонардо Да Винчи. Произведения от изложби на Граменос от последните няколко десетилетия оставят отпечатъка на автора. Колкото повече вървим към края, от 2017 към 2021 година, произведенията започват да посивяват, стават по-енигматични, особено в цикъла „Самопоглъщане“.

Творбата, посветена от Граменос на дъщеря му Мирсини отведнъж те възмогва с въодушевление: с наслов „В разцвет“, усещаш нейната личност без да я виждаш. Творецът е използвал много голямо разнообразие от материали, които се открояват в тази богата ретроспективна изложба. Сътворявайки един свят и неговия собствен живот. Не би могло да се намери по-подходящо пространство за неговото експониране от това на музея „Милона“. Ателието на известната художничка на приземния етаж, където са показани нейните „сечива на труда“, както и модерния щанд за подаръци и сувенири, репродуциращи емблематични за музея творби, издания, каталози и ретроспективната й изложба на втория етаж, са в пълна хармония с тези на Корнилиос Граменос. Геометрични скулптурни творби, абстрактна живопис, мраморни ваяния отличаващи се с характерната за егейските острови пестеливост на изказа. Бялото и черното преобладават и тук, както се преливат вълнисто аспектите на самата действителност. Присъствието на жената-творец , отишла си от живота на преклонна възраст, майчински обгръща творчеството на Граменос. На терасата на музея ни очаква изненада. Към нея ни отвежда вита стълба тип Vertigo-Хичкок и оттам се разкрива абсолютна гледка към Акропола, храма на Хефест (Тезеума), Керамикос, хълма Филопапу. На терасата три скулптурни творби – сирийска майка, която държи детето си, сякаш отправят моление към Партенона… Живот-смърт, бяло – черно, светлина –сянка, цвят-сивота. И статуята, символ на отишлите си от този свят, но и символ – според Жак Лакан – на желанието, на обекта/предмета, който всеки един търси в себе си като статуя. Изложбата те подтиква към това търсене.

Биографична бележка

Корнилиос Граменос (Патра, 1959 – Атина, 2021). Следвал живопис, графични изкуства и фотографско майсторство в Атина (1977-1980), скулптура и живопис (1981-1988, Meisterklasse) в Kölner Werkkunstschule (Кьолн). Артистичните му практики обхващат живопист, рисуване с мастило, скулптура. Използва материали като дърво, желязо, стомана, олово и картон. Създава усещане за произведението на изкуството като предмет в селенията на архитектурното пространство, не непременно формалистично. По същество творчеството му може да бъде определено като композиция на експерименталното. Основните спирки в него са следните: Рим (1988-1991), Ню Йорк (1991-1992) и Сан Франциско (1999-2000). Пътят му включва  значими изложби с творби, които представят неговото изкуство многоаспектно, в географски спектър, простиращ се от Германия и Гърция до Италия, Турция и САЩ. Скулптурните му инвенции са представяни в различни пространства като: Palazzo Corvaja (Таормина, Сицилия, 1990),·площад „Дексамени“ (Атина 1995), Марината в Патра (1996), Македонски музей за съвременно изкуство, (Солун, 1997), Десето начално училище в квартал „Виронас“ (Атина 2006).

www.korneliosgrammenos.net

---

[1] MOMuS – Мрежата се състои от пет музея: Музей за модерно изкуство – сбирка „Костакис“, Музей за съвременно изкуство – сбирки на Държавния музей за съвременно изкуство и на Македонския музей за съвременно изукство, Център за съвременно изкуство – Солун, Фотографски музей – Солун и Музей „Алекс Милона“ – Атина. Техните дейности се координират от ΜOMus – Метрополна организация на музеи за изобразителни изкуства. – бел.прев.

Превод то гръцки: Здравка Михайлова

Βέρα Παύλου: ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ 1959-2021

Δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό «Περί ΟΥ» στις 29 Ιανουαρίου 2022

Οι κύκλοι της ζωής, άσπροι –μαύροι, με το κόκκινο νήμα  του έρωτα να τους κεντρίζει, διαπερνώντας την καρδιά του Πραγματικού. Αυτή είναι η στάμπα στη ζωή του τελευταίου έργου του Κορνήλιου Γραμμένου, και πρώτο στον κατάλογο της έκθεσης που οργάνωσε ο Γιάννης Μπόλης, σε συνέχεια της συνεργασίας τους, στο Μουσείο ‘Αλεξ Μυλωνά, πλατεία Ασωμάτων 5.

Ο τίτλος του έργου «Mobile», 2021, χαρτί, χαρτόνι, σύρμα, χρώμα. Αυτό που κινείται λοιπόν-  αεικίνητος και ο ίδιος εν ζωή-μπορεί να συναντήσει τα όμορφα και τα δεινά, τον έρωτα και τα τινά… Ο Κορνήλιος Γραμμένος έλεγε ότι ζούσε την κάθε μέρα με όλες τις όμορφες στιγμές, τις ματαιώσεις και τα άγχη, αναμένοντας στο παιχνίδι της ζωής, το απρόβλεπτο της επόμενης ημέρας. Τι πιο όμορφο, βαθυστόχαστο και φιλοσοφημένο ως ορισμός της ζωής και της κίνησης; Το απρόβλεπτο βέβαια φέρει και την καταστροφή και τον θάνατο.Όμως η φιλοσοφία αυτή σε έχει κάνει να ζήσεις. Όπως έζησε ο δημιουργός μετακινούμενος μεταξύ πολλών χωρών, πολλών τεχνικών, πολλών ανθρώπων, ερωτικών σχέσεων, έχοντας κάνει δυο γάμους και τέσσερα παιδιά. Πλούσιο έργο καθ’όλα. Γήινος, μέσα στη ζωή και στον κόσμο. Όλα αυτά μεταστοιχειώνονται σε μια μοναδική έκθεση, στο νεοκλασσικό κτίριο του μουσείου Άλεξ Μυλωνά, μέρος των μουσείων MOMUS. Στους δυο ορόφους τα έργα του τοποθετημένα περίτεχνα, αναδύουν το πνεύμα και την ψυχή του καλλιτέχνη. Σα να περιηγείται μαζί μας. Ο ξύλινος «Jazzman», μόνος, σε μια γωνιά στην άνοδο της σκάλας λίγο θλιμμένος. Δεξιά τα «Σάρματα», θραύσματα υλικών που αποδίδονται με «κύμα». Στο βάθος τρία έργα που αιωρούνται όπως οι ψυχές: «Το χαμόγελο της Τζοκόντας», «Αυτοσχεδίαση», «Το Πουλί», έργα από το 2013-2016. Στη μεγάλη αίθουσα, ξεκινώντας ήδη από το ισόγειο, βλέπουμε τα φωτεινά έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, γεμάτα χρώμα και συνδυασμούς αφαιρετικούς, γεωμετρικούς, συμβολικούς, σουρεαλιστικούς . ‘Όλα με ιδιαίτερους τίτλους. Η κατακίτρινη “Δούρεια Τριήρης” απίστευτη επινόηση με εφευρετικότητα τύπου Νταβίντσι, δεσπόζει.’Εργα από εκθέσεις της τελευταίας δεκαετίας δίνουν το στίγμα του.’Οσο προχωράμε προς το τέλος χρονολογικά από το 2017 ως το 2021, τα έργα  αρχίζουν και γκριζάρουν γίνονται πιο αινιγματικά, πιο σκοτεινά με τη σειρά «Αυτοαπορρόφηση». Το  έργο που αφιερώνει στην κόρη του Μυρσίνη σε ξεσηκώνει μεμιάς: «Ακμάζουσα», δίνει την αίσθηση του προσώπου δίχως να το βλέπεις.  Ο καλλιτέχνης έχει δουλέψει με πάρα πολλά υλικά που διαφαίνονται σε αυτή την αναδρομική πλούσια έκθεση.’Εχει πλάσει έναν κόσμο όπως και την ζωή του. Το έργο του δεν θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστό από αυτό το χώρο. Το εργαστήρι της Άλεξ Μυλωνά στο ισόγειο με τα εργαλεία της και το όμορφο πωλητήριο, αλλά και τα δικά της έργα στην αναδρομική της έκθεση στον δεύτερο όροφο, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με εκείνα του Κ. Γραμμένου. ‘Εργα γλυπτικής γεωμετρικά, έργα αφαιρετικά ζωγραφικά, έργα φτιαγμένα από μάρμαρο τα οποία αποτυπώνουν με την λιτότητά τους νησιά του Αιγαίου. Το λευκό και το μαύρο κυριαρχούν και εδώ όπως κυματίζει η ίδια η πραγματικότητα. Η παρουσία της καλλιτέχνιδος που άφησε τη ζωή σε μεγάλη ηλικία, περιβάλλει με μητρικό τρόπο το έργο του καλλιτέχνη. Η ταράτσα έκπληξη. Σκάλα τύπου Vertigo-Χίτσκοκ και το απόλυτο άνοιγμα σε  Ακρόπολη, Ναό Ηφαίστου, Κεραμεικό, Φιλοπάππου.Τρία έργα με απαύγασμα την Σύρια μητέρα που κρατά το μωρό της κάνοντας ικεσία στον Παρθενώνα… Ζωή-θάνατος, άσπρο –μαύρο, φως –σκιά, χρώμα-γκριζάδα. Και το ‘Αγαλμα, σύμβολο των εκλιπόντων αλλά και σύμβολο- κατά τον Ζακ Λακάν- της επιθυμίας, του αντικειμένου που αναζητά μέσα του ως άγαλμα ο καθένας. Η έκθεση σε ωθεί σ’αυτό.

Βιογραφικό σημείωμα

O Koρνήλιος Γραμμένος (Πάτρα, 1959-Αθήνα, 2021) σπούδα­σε γραφικές τέχνες και φωτογραφία στην Αθήνα (1977-1980), γλυπτική και ζωγραφική (1981-1988, Meisterklasse) στην Kölner Werkkunstschule της Κολωνίας. Η πρακτική του εκτείνεται στη ζωγραφική, στο σχέδιο, στα μελάνια και στην γλυπτική χρησι­μοποιώντας υλικά όπως το ξύλο, ο σίδηρος, ο χάλυβας, ο μόλυ­βδος και το χαρτόνι. Δίνει την αίσθηση του έργου τέχνης ως αντικειμένου μέσα στην επικράτεια του αρχιτεκτονικού χώ­ρου, όχι απαραίτητα φορμαλιστικά. Ουσιαστικά, το έργο του προσδιορίζεται ως μια σύνθεση πειραματισμού. Οι καλλιτε­χνικοί του σταθμοί: Ρώμη (1988-1991), Νέα Υόρκη (1991-1992) και Σαν Φρανσίσκο (1999-2000). Η διαδρομή του περι­λαμβάνει μείζονες εκθέσεις με έργα που αντιμετωπίζουν την τέχνη του ποικιλοτρόπως, σε ένα γεωγραφικό φάσμα που εκτείνεται σε Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Τουρκία και Ηνωμένες Πολιτείες. Έχουν γίνει πολλές παρουσιάσεις των γλυπτικών του επινοήσεων σε διαφορετικά μέρη όπως: Palazzo Corvaja, Ταορμίνα, Σικελία, 1990· Πλατεία Δεξαμενής, Αθήνα, 1995· Μαρίνα της Πάτρας, 1996· Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 1997· 10o Δημοτικό Σχολείο Βύρωνα, Αθήνα, 2006.

www.korneliosgrammenos.net